ปัญหามลภาวะทางอากาศ กับความผิดปกติความสามารถของสมอง

ปัญหานี้มันเริ่มเกิดขึ้นตั้งแต่เราตื่นมาในตอนเช้าเพื่อเดินทางไปทำงาน ไม่ว่าเราจะขับรถเอง นั่งรถโดยสาร หรือนั่งรถไฟฟ้า เราอาจจะนึกไม่ถึงว่ามลภาวะทั้งหมดนี้ส่งผลต่อตัวเรามากแค่ไหน เมื่อพูดถึงปัญหามลภาวะทางอากาศ ความคิดแรกที่เข้ามาในหัวของคนส่วนมากก็คือแหล่งอุตสาหกรรมโรงงานต่างๆ แต่ที่จริงแล้วปัญหามลภาวะทางอากาศเกิดมาจากการใช้รถยนต์ที่เราใช้โดยสาร มากที่สุดครับ ซึ่งสารที่เป็นมลทินต่ออากาศในปริมาณสูงมีทั้ง elemental carbon (EC), ผงฝุ่นคาร์บอนดำ(black carbon), nitrogen dioxide (NO2) และสาร PAHs (polycyclic aromatic hydrocarbons) อันเนื่องมาจากการใช้ gasoline ซึ่งมีบางยีนที่เกี่ยวข้องกับมลภาวะเหล่านี้ด้วย ตรวจสุขภาพระดับ DNA มีคำตอบ

พิษภัยของมลภาวะทางอากาศ

การที่เราสูดดมเอาสารไม่ดีในอากาศเข้าไป จะส่งผลต่อความสามารถของสมอง พฤติกรรม และพัฒนาการโดยเฉพาะอย่างยิ่งในเด็ก เด็กก่อนคลอดที่ได้รับสาร PAHs มีความสัมพันธ์กับการที่โตมาแล้วมีพัฒนาการช้าที่อายุ 3 ปี และมีความฉลาดน้อยลงเมื่ออายุได้ 5 ปี PAHs ยังก่อให้เกิดอาการ วิตกกังวล ซึมเศร้า และสมาธิบกพร่องในเด็กอายุ 6-7 ปี ยังมีงานวิจัยอื่นที่บ่งชี้ว่าเด็กที่เรียนในโรงเรียนใกล้แหล่ง nitrogen dioxide (NO2) สูงก็ส่งผลต่อความผิดปกติความสามารถของสมองเช่นเดียวกัน นอกจากนี้มลภาวะทางอากาศนอกจากจะส่งผลอย่างมากในเด็กแล้ว ยังส่งผลต่อความผิดปกติความสามารถของสมองของผู้สูงอายุอีกด้วย

มลภาวะทางอากาศ เกี่ยวกับยีน APOE ε4 อย่างไร

APOE เป็นโปรตีน ที่ถูกสร้างมาจาก APOE gene โดยปกติมีหน้าที่หลักคือการขนส่งไขมันไปที่สมอง ซึ่งมีผลเกี่ยวกับการซ่อมแซมเซลล์ประสาท จากงานวิจัย Calderon-Garciduenas et al ศึกษาพบว่าเด็กที่มียีน APOE ε4(ยีนที่มีความสัมพันธ์กับการเกิดโรค Alzheimer’s) เมื่ออยู่ในสิ่งแวดล้อมที่มีมลภาวะทางอากาศสูงจะผลกับความสามารถในการจดจำ และมีพฤติกรรมที่ผิดปกติจากงานวิจัยของ Alemany S et al ประชากรจำนวน 25% ที่เป็นพาหะ APOE ε4 นั้นจะมีความสามารถในการขนส่ง ไขมันและ cholesterol ได้น้อยกว่าคนปกติ ซึ่งนี่แหละเป็นกลไกหลักที่ทำให้ เส้นใยสมองเชื่อมกันได้น้อยกว่าปกติ และกลไกซ่อมแซมสมองผิดปกติไปผู้เป็นพาหะ APOE ε4 เมื่อเจอมลพิษทางอากาศ จะส่งผลให้เพิ่มความรุนแรงของโรค Alzheimer’s และอ่อนไหวต่อสารอนุมูลอิสละทำให้เกิดการอักเสบของเซลสมอง

จากงานวิจัยเมื่อเร็วๆนี้

• Schikowski et al (2015) : คนที่เป็นพาหะ APOE ε4 เมื่อยู่ในมลภาวะทางอากาศ จะสัมพันธ์กับการลดลงของประสิทธิภาพการทำงานของระบบประสาท
• Cacciottolo et al (2017): ผู้หญิงที่เป็นพาหะ APOE ε4 มีความสัมพันธ์สูงกับ มลภาวะทางอากาศ และ โอกาสเกิดภาวะความจำเสื่อม เมื่อเปรียบเทียบกับกลุ่มคน APOE ชนิดอื่นๆ 
• Alemany S et al. (2018) : สำรวจในโรงเรียนที่ยู่ใกล้แหล่งจราจรที่มีระดับ EC, NO2 และ PAHs สูง พบว่าเด็กนักเรียนที่เป็นพาหะ APOE ε4 มีปัญหาด้านพฤติกรรมที่เปลี่ยนไป และมีสมาธิที่สั้นกว่าเด็กที่มี APOE gene ปกติ

เป็นอย่างไรกันบ้างครับ ปัญหามลพิษทางอากาศนับว่าเป็นปัญหาใหญ่ การตรวจ DNA พบความเสี่ยงก่อนจะทำให้เราตระหนักถึงภัยที่อาจจะมาถึงตัว และสามารถหลีกเลี่ยงได้ทัน

References:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21955814

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6108838/#c10

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26092807

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28140404