การแพ้ละอองเกสรดอกไม้ หรือที่เราเรียกกันว่า “แพ้ดอกไม้” เป็นปัญหาสุขภาพที่พบได้บ่อยในช่วงฤดูกาลที่มีเกสรฟุ้งกระจาย โดยเกิดจากปฏิกิริยาของระบบภูมิคุ้มกันที่มีความไวต่อสิ่งแวดล้อม เช่น เกสรดอกไม้ หรือฝุ่นละออง บางคนจะมีอาการแพ้และแสดงอาการต่างๆ เช่น จาม คัดจมูก คันตา และน้ำมูกไหล ซึ่งสาเหตุของการแพ้นี้ มีทั้งปัจจัยทางพันธุกรรม และสิ่งแวดล้อมร่วมกันเป็นตัวกระตุ้น

ในบทความนี้ เราจะเจาะลึกถึงสาเหตุว่าทำไมบางคนถึงแพ้ละอองเกสรดอกไม้ และมีความเกี่ยวข้องกับกรรมพันธุ์อย่างไร พร้อมแนะนำวิธีตรวจยีนความเสี่ยงภูมิ แพ้เพื่อให้คุณได้ทราบแนวทางในการดูแลสุขภาพล่วงหน้า

กรรมพันธุ์ แพ้ละอองเกสรดอกไม้ ตรวจยีนรู้ความเสี่ยงผ่านรหัส DNA

ภูมิแพ้มีอะไรบ้าง?

ภูมิแพ้เป็นปฏิกิริยาของระบบภูมิคุ้มกันที่เกิดขึ้น เมื่อร่างกายตอบสนองต่อสารหรือสิ่งกระตุ้นที่มักจะไม่เป็นอันตรายต่อคนส่วนใหญ่ ซึ่งภูมิแพ้สามารถแบ่งออกเป็นหลายประเภท โดยแต่ละประเภทมีสาเหตุ และอาการที่แตกต่างกัน ดังนี้

ภูมิแพ้อากาศ (Allergic Rhinitis)

• สาเหตุ: เกิดจากการสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ในอากาศ เช่น ละอองเกสรดอกไม้ ฝุ่น เชื้อรา และขนสัตว์
• อาการ: จาม คัดจมูก น้ำมูกไหล คันตา และหายใจไม่สะดวก

ภูมิแพ้อาหาร (Food Allergy)

• สาเหตุ: เกิดจากการแพ้โปรตีนในอาหารบางชนิด เช่น ถั่ว นม ไข่ อาหารทะเล
• อาการ: ผื่นแดง คัน ลมพิษ อาการท้องเสีย และในกรณีที่รุนแรงอาจทำให้เกิดอาการช็อก (Anaphylaxis)

ภูมิแพ้จากแมลง (Insect Allergy)

• สาเหตุ: เกิดจากการถูกต่อยหรือกัดจากแมลง เช่น ผึ้ง มด หรือแมลงวัน
• อาการ: บวมแดงที่บริเวณที่ถูกกัด และในกรณีที่มีอาการแพ้รุนแรงอาจทำให้เกิดอาการช็อกได้

ภูมิแพ้จากสารเคมี (Chemical Allergy)

• สาเหตุ: เกิดจากการสัมผัสกับสารเคมีในผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด น้ำหอม หรือสารเคมีในเครื่องสำอาง
• อาการ: ระคายเคืองผิวหนัง ผื่นแพ้ หรืออาการหายใจไม่สะดวก

ภูมิแพ้จากสัมผัส (Contact Dermatitis)

• สาเหตุ: เกิดจากการสัมผัสกับสารที่ก่อให้เกิดการระคายเคือง เช่น โลหะ (นิกเกิล) หรือพืชบางชนิด (เช่น สะเดา)
• อาการ: ผื่นแดง คัน และเกิดแผลที่ผิวหนัง

ภูมิแพ้ต่อยา (Drug Allergy)

• สาเหตุ: เกิดจากการแพ้ต่อยาหรือสารออกฤทธิ์ในยาบางชนิด เช่น ยาปฏิชีวนะหรือยาแก้ปวด
• อาการ: อาการแพ้ที่ผิวหนัง หายใจลำบาก และอาการช็อกในบางกรณี

การรู้จักประเภทของภูมิแพ้และสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการสามารถช่วยให้คุณสามารถจัดการกับภูมิแพ้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ และลดความเสี่ยงในการเกิดอาการแพ้ในอนาคต

ทำไมบางคนถึงแพ้ละอองเกสรดอกไม้?

เมื่อคนที่แพ้ละอองเกสรดอกไม้สูดดมเกสรเข้าสู่ร่างกาย ระบบภูมิคุ้มกันจะมองว่าเกสรเป็นสิ่งแปลกปลอม และกระตุ้นการหลั่งสารฮีสตามีน ส่งผลให้เกิดอาการแพ้ เช่น จาม คันจมูก น้ำมูกไหล และคันตา

สาเหตุที่ทำให้บางคนไวต่อเกสรดอกไม้กว่าคนอื่นนั้น มีความสัมพันธ์กับการทำงานของระบบภูมิคุ้มกัน และโครงสร้างของยีนที่เกี่ยวข้องกับภูมิแพ้ โดยเฉพาะยีน LRRC32 และ IL1RL1 ที่มีบทบาทสำคัญต่อการตอบสนองภูมิคุ้มกัน ทำให้บางคนมีโอกาสเกิดอาการแพ้ละอองเกสรมากกว่าคนอื่น

ยีน LRRC32 และ IL1RL1 มีบทบาทอย่างไรต่อการแพ้ละอองเกสรดอกไม้?

LRRC32 หรือที่รู้จักกันในชื่อ GARP (Glycoprotein A Repetitions Predominant) เป็นยีนที่ทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของเซลล์ในระบบภูมิคุ้มกัน โดยเฉพาะเซลล์ T regulatory (Tregs) ที่ช่วยปรับสมดุลภูมิคุ้มกันไม่ให้ตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้นอย่างรุนแรง การทำงานของยีน LRRC32 ที่ไม่สมบูรณ์ อาจทำให้เกิดปฏิกิริยาแพ้เกสรดอกไม้ได้ง่าย

ในส่วนของ IL1RL1 หรือ Interleukin 1 Receptor-Like 1 เป็นยีนที่สร้างโปรตีนซึ่งเป็นตัวรับสัญญาณของสาร Interleukin-33 (IL-33) ซึ่งเกี่ยวข้องกับการอักเสบและภูมิแพ้ หากยีน IL1RL1 เกิดการกลายพันธุ์หรือไวต่อการตอบสนองเกินไป ร่างกายจะเกิดปฏิกิริยาภูมิแพ้และการอักเสบเมื่อสัมผัสกับสารกระตุ้น เช่น ละอองเกสรดอกไม้ ทั้งยังมีส่วนเกี่ยวข้องกับโรคภูมิแพ้ และโรคหอบหืดอีกด้วย

การแพ้ละอองเกสรเป็นกรรมพันธุ์หรือไม่?

การแพ้ละอองเกสรดอกไม้มีปัจจัยกรรมพันธุ์เข้ามาเกี่ยวข้อง หากพ่อหรือแม่มีประวัติแพ้ละอองเกสรดอกไม้ โอกาสที่ลูกจะมีอาการแพ้ละอองเกสรดอกไม้ด้วยจะสูงขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากทั้งพ่อและแม่มีอาการภูมิแพ้ ยีน LRRC32 และ IL1RL1 จึงมีบทบาทสำคัญในการถ่ายทอดความเสี่ยงนี้จากพ่อแม่สู่ลูก

การตรวจยีนความเสี่ยงภูมิแพ้ เพื่อป้องกันอาการแพ้ล่วงหน้า
ในปัจจุบันเทคโนโลยีทางพันธุกรรมช่วยให้เราสามารถตรวจหาความเสี่ยงภูมิแพ้ผ่านการตรวจยีนได้ การตรวจยีน LRRC32 และ IL1RL1 จะช่วยให้เราทราบความเสี่ยงในการแพ้ละอองเกสรดอกไม้ โดยการตรวจยีนด้วยนวัตกรรมที่ทันสมัยอย่าง Whole Genome-wide Array จากบริการของ Geneus DNA สามารถวิเคราะห์ยีนได้กว่า 10 ล้านตำแหน่ง ทำให้เราทราบถึงปัจจัยเสี่ยงในด้านภูมิแพ้ นำไปสู่ความสามารถในการวางแผนการดูแลสุขภาพ และป้องกันอาการแพ้ได้ดีขึ้น

วิธีป้องกันและดูแลสุขภาพเมื่อมีอาการแพ้ละอองเกสรดอกไม้

• หลีกเลี่ยงการอยู่กลางแจ้งในช่วงที่เกสรดอกไม้สูง โดยเฉพาะในฤดูใบไม้ผลิและฤดูใบไม้ร่วง
• สวมหน้ากากป้องกันละอองเกสร เมื่อต้องออกไปนอกบ้านในพื้นที่ที่มีต้นไม้มาก
• ทำความสะอาดร่างกายและเสื้อผ้าทุกครั้งเมื่อกลับเข้าบ้าน เพื่อลดการสะสมของละอองเกสร
• ทานยาต้านฮีสตามีนตามคำแนะนำของแพทย์ หากมีอาการแพ้ที่รุนแรง

การแพ้ละอองเกสรดอกไม้อาจสร้างความรำคาญ แต่การรู้จักจัดการอาการอย่างถูกต้อง และการใช้เทคโนโลยีทางพันธุกรรมเพื่อการป้องกัน จะช่วยให้คุณมีสุขภาพที่ดีขึ้นในอนาคต