โรคอัลไซเมอร์ (Alzheimer's Disease) เป็นโรคสมองเสื่อมที่มักพบในผู้สูงอายุ ซึ่งส่งผลให้การทำงานของสมองเสื่อมถอยลง กระทบต่อความจำ การตัดสินใจ และการใช้ชีวิตประจำวัน ถึงแม้ปัจจุบันยังไม่มีวิธีรักษาโรคอัลไซเมอร์ให้หายขาด แต่การศึกษาทางการแพทย์ชี้ให้เห็นว่า พันธุกรรมอาจเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดโรคนี้ในบางคน บทความนี้จะพูดถึงสาเหตุของโรคอัลไซเมอร์ ความเชื่อมโยงระหว่างพันธุกรรมในครอบครัว อาการที่สังเกตได้ วิธีป้องกัน และแนวทางการตรวจยีนใน DNA เพื่อประเมินความเสี่ยงโอกาสการเกิดโรคอัลไซเมอร์

รู้หรือไม่? โรคอัลไซเมอร์ ก็ถือเป็นกรรมพันธุ์ที่ส่งต่อกันผ่านยีนใน DNA ได้

โรคอัลไซเมอร์ เกิดจากอะไร?

โรคอัลไซเมอร์ เกิดจากการสะสมของโปรตีนชนิดหนึ่งที่เรียกว่า อะไมลอยด์ เบตา (Amyloid-beta) ในสมอง โปรตีนนี้จะก่อตัวเป็นคราบพลัค (plaques) ในสมอง ทำให้การทำงานของเซลล์สมองเสื่อมลง จนเซลล์สมองจะไม่สามารถสื่อสารกันได้ตามปกติ ส่งผลให้ความจำและการคิดวิเคราะห์ของผู้ป่วย ถดถอยลงเรื่อยๆ

นอกจากนี้ การสะสมของโปรตีนเทาว์ (Tau) ในสมอง ก็เป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคอัลไซเมอร์ด้วยเช่นกัน เนื่องจากโปรตีนเทาว์ที่สะสม จะทำให้เส้นประสาทในสมองพันกัน และนำไปสู่ความเสียหายของสมอง

แม้ปัจจัยทางพันธุกรรมจะเป็นสิ่งสำคัญในการเพิ่มความเสี่ยง แต่ปัจจัยอื่นๆ เช่น อายุที่มากขึ้น การมีโรคประจำตัวอย่างโรคหัวใจ โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือการใช้ชีวิตที่ไม่เหมาะสมก็มีผลต่อการพัฒนาโรคเช่นกัน การศึกษาพบว่า อายุที่เพิ่มขึ้นเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญที่สุด โดยความเสี่ยงจะเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญหลังอายุ 65 ปีขึ้นไป อย่างไรก็ตาม คนที่อายุน้อยก็สามารถเป็นโรคอัลไซเมอร์ได้เช่นกัน ในกรณีที่มีปัจจัยพันธุกรรมที่เกี่ยวข้อง

พันธุกรรมกับโรคอัลไซเมอร์

ความเสี่ยงต่อการเกิดโรคอัลไซเมอร์ อาจถูกส่งผ่านจากรุ่นหนึ่งไปยังรุ่นหนึ่งผ่านทางพันธุกรรม โดยเฉพาะในครอบครัวที่มีประวัติของโรคนอัลไซเมอร์มาก่อน โดยการวิจัยแสดงให้เห็นว่า ยีน APOE-e4 เป็นหนึ่งในยีนที่มีความเกี่ยวข้องกับการเกิดโรคอัลไซเมอร์มากที่สุด การมียีนนี้สามารถเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดโรคได้ถึง 2-3 เท่า โดยเฉพาะถ้าได้รับยีนนี้จากทั้งพ่อและแม่

ยีน APOE มีหลายรูปแบบ แต่ APOE-e4 เป็นรูปแบบที่มีความเสี่ยงสูงที่สุดในการเกิดโรคอัลไซเมอร์ โดยยีนนี้มีผลต่อการสะสมของโปรตีนอะไมลอยด์ในสมอง และทำให้เกิดความเสื่อมสภาพของสมองในผู้ที่มียีนนี้ นอกจากนี้ยังพบว่าคนที่มียีน APOE-e4 มักจะมีการเกิดโรคอัลไซเมอร์ เริ่มต้นตั้งแต่ช่วงอายุที่น้อยกว่าคนทั่วไป

อย่างไรก็ตาม การมียีน APOE-e4 ไม่ได้หมายความว่าทุกคนที่มียีนนี้จะเป็นโรคอัลไซเมอร์เสมอไป เพราะยังมีปัจจัยอื่นๆ เช่น การดำเนินชีวิต การออกกำลังกาย และสิ่งแวดล้อมที่มีผลต่อการเกิดโรคเช่นกัน การมีความเสี่ยงทางพันธุกรรมเพียงอย่างเดียวไม่สามารถบ่งชี้ได้ว่าจะเกิดโรคในทุกกรณี ดังนั้น การดูแลสุขภาพที่ดี และการป้องกันล่วงหน้าเป็นสิ่งสำคัญในการลดความเสี่ยง

อาการของโรคอัลไซเมอร์

อาการของโรคอัลไซเมอร์เริ่มต้นด้วยการหลงลืมเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ที่ดูเหมือนไม่สำคัญ เช่น ลืมชื่อคนที่รู้จัก ลืมสถานที่ที่คุ้นเคย และการใช้คำพูดผิดๆ แต่เมื่อโรคดำเนินไป อาการจะชัดเจนและรุนแรงขึ้น โดยแบ่งอาการเป็นระยะต่างๆ ได้ดังนี้

อาการโรคอัลไซเมอร์ระยะเริ่มต้น

• สูญเสียความทรงจำระยะสั้น เช่น ลืมเหตุการณ์ที่เพิ่งเกิดขึ้น
• หลงทางแม้ในสถานที่ที่คุ้นเคย
• ลืมคำศัพท์หรือเรียกชื่อสิ่งของผิด
• ตัดสินใจเรื่องง่ายๆ ได้ยากขึ้น

อาการโรคอัลไซเมอร์ระยะกลาง

• ลืมชื่อของคนในครอบครัวหรือเพื่อนสนิท
• มีความยากลำบากในการทำกิจวัตรประจำวัน เช่น การแต่งตัวหรือการทำอาหาร
• มีการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ เช่น วิตกกังวล ซึมเศร้า หรือหงุดหงิดง่าย

อาการโรคอัลไซเมอร์ระยะรุนแรง

• สูญเสียความสามารถในการทำสิ่งต่างๆ ด้วยตัวเอง
• ไม่สามารถสื่อสารได้ชัดเจน
• มีพฤติกรรมก้าวร้าวหรือสับสน
• จำเป็นต้องมีผู้ดูแลตลอดเวลา

วิธีป้องกันโรคอัลไซเมอร์

แม้จะไม่มีวิธีการป้องกันโรคอัลไซเมอร์อย่างแน่นอน แต่การดูแลสุขภาพที่ดีสามารถช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคได้ ตัวอย่างเช่น

• การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ: การออกกำลังกายช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด ไปยังสมอง และช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงของระบบประสาท นอกจากนี้ยังช่วยลดความเสี่ยง ในการเกิดโรคหัวใจซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงของโรคอัลไซเมอร์ด้วย
• การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์: อาหารที่มีสารต้านอนุมูลอิสระ เช่น ผักใบเขียว ผลไม้ ถั่ว และปลาที่มีกรดไขมันโอเมก้า-3 มีส่วนช่วยลดการอักเสบในสมอง และป้องกันการเสื่อมของสมอง
• การดูแลสุขภาพจิต: การลดความเครียดและการรักษาสมดุลอารมณ์มีผลดีต่อสุขภาพสมอง การฝึกสมองผ่านกิจกรรมต่างๆ เช่น การอ่านหนังสือ เล่นเกมฝึกสมอง หรือเรียนรู้ทักษะใหม่ ๆ สามารถช่วยกระตุ้นการทำงานของสมองได้
• การนอนหลับที่เพียงพอ: การพักผ่อนอย่างเหมาะสมมีส่วนช่วยในการฟื้นฟูสมอง และลดการสะสมของโปรตีนอะไมลอยด์

การตรวจยีนเพื่อประเมินความเสี่ยงในการเกิดโรคอัลไซเมอร์

ปัจจุบันมีวิธีการตรวจยีนเพื่อประเมินความเสี่ยงในการเกิดโรคอัลไซเมอร์ การตรวจยีนสามารถช่วยให้บุคคลทราบว่ามีความเสี่ยงต่อโรคหรือไม่ โดยเฉพาะในกรณีที่มีประวัติครอบครัวเป็นโรคอัลไซเมอร์ การตรวจยีนที่สำคัญที่สุดคือการตรวจยีน APOE เพื่อดูว่ามีการกลายพันธุ์ของยีนนี้หรือไม่

การทราบความเสี่ยงที่เกิดจากพันธุกรรมสามารถช่วยให้บุคคลนั้นๆ วางแผนการดูแลสุขภาพ ในระยะยาวได้อย่างเหมาะสม เช่น การปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต การเลือกอาหารที่ดีต่อสมอง การออกกำลังกาย และการเฝ้าระวังอาการต่างๆ อย่างใกล้ชิด นอกจากนี้ การตรวจยีนยังสามารถช่วยให้แพทย์วางแผนการดูแลเฉพาะบุคคลได้ดียิ่งขึ้น

ตรวจความเสี่ยงโรคอัลไซเมอร์ด้วย Geneus DNA

หนึ่งในนวัตกรรมที่สำคัญคือบริการตรวจยีนที่ครอบคลุมจาก Geneus DNA สามารถช่วยให้เราทราบถึงความเสี่ยงในการเกิดโรคต่าง ๆ รวมถึง โรคอัลไซเมอร์ ด้วย โดยการตรวจยีนนี้ใช้เทคโนโลยีขั้นสูงที่สามารถวิเคราะห์ยีนที่เกี่ยวข้องกับโรคอัลไซเมอร์ เช่น ยีน APOE ซึ่งเป็นหนึ่งในยีนที่มีผลต่อความเสี่ยงของโรคนี้

Geneus DNA ใช้เทคโนโลยี Whole Genome-wide Array ที่สามารถตรวจสอบยีนได้มากกว่า 20,000 ยีน ครอบคลุมข้อมูลด้านสุขภาพกว่า 500 รายการ รวมถึงการวิเคราะห์ความเสี่ยงต่อโรคต่างๆ เช่น โรคหัวใจ เบาหวาน และโดยเฉพาะโรคอัลไซเมอร์ การตรวจยีนนี้สามารถช่วยให้บุคคล ทราบถึงความเสี่ยงในการเกิดโรคจากพันธุกรรม เพื่อให้สามารถเตรียมตัว และวางแผนการดูแลสุขภาพได้ดียิ่งขึ้น

นอกจากนี้ การตรวจยีนจาก Geneus DNA ยังช่วยให้ผู้ที่มีประวัติครอบครัวเกี่ยวกับโรคอัลไซเมอร์ สามารถได้รับคำแนะนำที่เฉพาะเจาะจงจากผู้เชี่ยวชาญ รวมถึงการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต การรับประทานอาหาร และการออกกำลังกาย เพื่อป้องกันและลดความเสี่ยงในการเกิดโรคในอนาคตได้ 

• ประเมินความเสี่ยงโอกาสเป็นโรคอัลไซเมอร์ด้วย Geneus DNA ได้ที่นี่

สรุปได้ว่า โรคอัลไซเมอร์เป็นโรคที่เกิดจากความเสื่อมของสมอง ซึ่งพันธุกรรมมีบทบาทสำคัญ ในการเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคนี้ หากมีประวัติครอบครัวเป็นโรคอัลไซเมอร์ ความเสี่ยงที่จะเป็นอัลไซเมอร์ก็จะเพิ่มขึ้น การเฝ้าระวังอาการตั้งแต่ระยะแรกเริ่ม และการตรวจยีน เพื่อตรวจสอบความเสี่ยงจากพันธุกรรม สามารถช่วยให้เราเตรียมพร้อม และป้องกันโรคได้อย่างมีประสิทธิภาพ